KAZIM PAŞALAR
Ulusal Kurtuluş Savaşı ve yakın tarihimizde genelde isimleri benzer olanlar karıştırılmaktadır.En çok karıştırılanlar da Kazım Paşalardır. Öyle ki bir çok araştırmacılar da zaman zaman yanılgıya düşmektedir. Bu yazımızda ATATÜRK’ÜN silah arkadaşı altı Kazım Paşayı konu edeceğim.
Musa Kazım Karabekir
İstanbul 1882- Ankara 1948
Mehmet Emin Paşa’nın oğludur.1905’te Kurmay Yüzbaşı olark Harp Akademilerini bitirdi.1911 yılında Harbiye Bakanlığına verdiği bir dilekçe ile aile adları olan Karabekir’i resmi yazışmalarda kullanmaya başladı. 1912 de Binbaşı oldu. Balkan Savaşına katıldı.Bulgarlara esir düştü.1914’te Yarbay, 1915’te Albay, 1918 de Tuğgeneral oldu. Birinci Dünya Savaşında çeşitli görevlerde bulundu. 1919 yılında merkezi Erzurum’da bulunan 15. Kolordu Komutanlığına atandı.Erzurum Kongresı’nin toplanmasında katkıları oldu. 1920’de TBMM meclisi başkanı Mustafa Kemal tarafından Şark Cephesi Komutanlığına atandı. Ermenilere karşı savaştı. Gümrü ve Kars anlaşmalarını imzaladı. Edirne ve istanbul Milletveilliği yaptı. İzmir İktisat Kongeresine başkanlık etti. 1923’de 1. Ordu Müfettişliğine atandı. 1924’de Terakki Perver Cumhuriyet Fırkası kurucuları arasında yer aldı ve genel başkanı oldu. 1927’de emekliye ayrldı. İstanbul Milletvekili olarak 1946 yılında TBMM başkanlığı yaptı.
Bulgarca, Almanca, Fransızca ve Rusça bilmekte olup çeşitli madalyalarla ödüllendirilmiştir.
Kazım Fikri ÖZALP
Köprülü 1882 - Ankara 1968
“Köprülü Kazım” olarak da tanınır. Babası Suvari Albayı İsmail Nazmi Bey, annesi Yıldız Hanım’dır. 1902’de Harp Okulundan mezun oldu, 1905’de Harp Akademi’sini bitirdi. 31 Mart olayında (13 Nisan 1909) İstanbul’a gelen Hareket Ordusu ‘nda görev aldı. 1911’de Kıdemli Yüzbaşı, 1914 Binbaşı, 1915’de Yarbay ve 1917’de Albay oldu.
1919’da Balıkesir Bölgesi’nde 61. Tümen komutanlığına atandı. Batı Cephe’sini kuran 3 Albay’dan biridir. Kuvayı Milliye’nin örgütlenmesinde önemli görevler yaptı. Balkan ve 1. Dünya Savaşlarına katıldı. Alaşehir ve Balıkkesir Kongrelerinin toplanmasını sağladı. 1921’de Kocaeli grup komutanlığına atandı. Aynı yıl Tuğgeneralliğe yükseltildi. 1922’de Korgeneral, 1926’da Orgeneral oldu. 1927’de emekliye ayrıldı. Karesi, Balıkesir ve Van Miletvekilliklerinde bulundu. Milli Savunma Bakanlığı ve Meclis Başkanlığı (1924-1935) yaptı.
Atatürk tarafından ÖZALP soyadı verildi, 2 ciltlik “Milli Mücadele ve Atatürk’ten Anılar” isimli eseri vardır. Çeşitli madalyalarının yanında İstiklal madalyası ve nişanlarını almıştır.
Mehmet Kazım ORBAY
İzmir-1887-Ankara 1964
Beşiktaş Askeri Rüştiyesi’ni,Topçu İdadisi’ni, Mühendis Hane-i Berri’i Hümayun’u bitidi.Kurmay sınıfına ayrıldı.1907’de Akademiyi birincilikle bitirdi.1909’da Kıdemli Yüzbaşı,1914’te Binbaşı, 1916’da Yarbay ve 1918’de Albay oldu.
Enver Paşa’nın eniştesi olup yaverliğini yapmıştır. 1920’de Milli Mücadele’ye katılmak için Anadolu’ya geçti. 15. Kolordu Kurmay Başkanı olarak atandı. 1922’de Tuğgeneral, 1926’da Korgeneral oldu. Kafkas Tümen Komutanlığı, Genelkurmay 2. Başkanlığı yaptı. 1930’da Jandarma Genel Komutanlığı yaptı, 1935’de Orgeneral oldu, 3. Ordu Müfettişliği görevinde bulundu. Genel Kurmay Başkanlığı yaptı. 1946’da Yüksek Askeri Şura üyeliğine atandı. 1950’de emekli oldu.
6 Ocak 1961 yılında Kurucu Meclis üyeliği, 9 Ocak-26 Ekim 1961 tarihleri arası Kurucu Meclis Başkanlığı, Cumhurbaşkanlığı Kontenjan Senatörlüğü yaptı. 1964 yılında öldü.
Almanca, İngilizce, Fransızca ve İtalyanca biliyordu. Çeşitli madalyalar yanında İstiklal Madalyası ve nişanı almıştır. Samsun’da ismini alan “Kazım Orbay” İlköğretim Okulu bulunmaktadır.
Kazım İNANÇ
Diyarbakır 1880-Akara 1938
Alyanakzade Hakkı Bey’in oğludur.Bursa Askeri İdadisi’ni ve Harp okulunu bitirdi.1902’de Kurmay Yüzbaşı olarak Hap Akedemilerınden mezun oldu.
1905’te Kıdemli Yüzbaşı,1909’da Binbaşı oldu.Lisan ve bilgisini artırmak için Almanya’ya gönderildi.İtalyan,Balkan ve Birinci Dünya Savaşlarına katıldı.1913’te Roma Ateşemiliteri, 1914’te Yarbay oldu.1915’te Beşinci Ordu Kurmay Başkanı ve Albay oldu.1918’de Genel Kurmay İkinci Başkanlığına atandı ve Genel Kurmay Başkanı vekilliğinde bulundu. Samsun’a çıkacak Mustafa KEMAL PAŞA’ya geniş yetkiler veren belgeyi hazırlamada büyük emeği geçti.Görevinden azledildi.1920’de Anadolu’ya geçerek Milli Mücadele’ye katıldı.Büyü Taarruzda 6.Kolordu Komutanlığı yaptı 1924’te Korgeneal odu.9.Kolordu ve3.Ordu Müfettişliklerinde bulundu.1925’te görevinden istifa etti. 1926’da Samsun (Canik) Valiliğine atandı.1928’de askerlikten emekli oldu.Samsun’da ismini alan bir İlköğretim Okulu bulunmaktadır.
4. ve 5.Donem İzmir Milletvekiliği yaptı.1938’de öldü.
Almanca bilmektedir.Çeşitli madalyalarının yanında İstiklai Madalyası ve nişanları ile ödüllendirilmiştir.
Kazım SEVÜKTEKİN
Dıyarbakır 1887-Ankara 1949
Mehmet Şevki Bey’in oğludur.Balkan ve Birinci Dünya Savaşlarına katıldı.1892’de Harp Okulu’na girdi ve 1885’te Teğmen rütbesiyle mezun oldu. 1896’da Üsteğmen, 1897’de Yüzbaşı,1902’de Kıdemli Yüzbaşı,1906’da Binbaşı 1914’te Yarbay ve 1918’de Albay oldu. Çeşitli birliklerde görev yaptı.
30 Haziran 1921’de Anadolu’ya geçti.Batı Cephesinde Sivrihisar ve Havalisi Komutanlığı yaptı. 8.Tümen Komutanlığı göreviyle Sakarya ve Büyük Taarruza katıldı. Başarılarından ötürü 31 Ağustos 1922’de Tuğgeneral oldu. 1923’de Sivas’ta bulunan 5. Kafkas Tümeni Komutanlığı görevine getirildi. 1924’de tekrar 8. Tümen Komutanı olarak göreve başladı.
1927’de emekli oldu. Diyarbakır ve Mardin milletvekili olarak Meclis’te görev yaptı. Almanca ve Fransızca bilmektedir. Çeşitli madalyalarının yanında İstiklai Madalyası ve nişanları ile ödüllendirilmiştir.
KAZIM DİRİK
Manastır 1881- Edirne 1941
Balkan ve 1. Dünya Savaşında çeitli birliklerde görev yaptı. 19 Mayıs 1919’da 9. Ordu Müfettişliği Kurmay Başkanı olarak Atatürk ile Samsun’a çıktı. Kurtuluş Savaşında çeşitli görevlerde bulundu. 1925’de General oldu. Çeşitli illerde valilik yaptı, asıl ününü İzmir valiliği görevi ile kazandı. İzmir valiliği sırasında Atatürk’e karşı yapılan suikastı ortaya çıkardı. 1926’da korgeneral oldu. 1928’de emekliye ayrıldı. 1935’te valiler üstü bir görev olan Trakya Genel Müfettişliğine atandı.
KAYNAKLAR
1- Atatürk Araştırma Merkezi Başkanlığı- Atatürk’ün Silah Arkadaşları : Prof. Dr. Azmi Süslü
Doç. Dr. Mustafa Balcıoğlu
Ankara 1999
2- Büyük Larousse ilgili ciltler
5 Eylül 2008 Cuma
30 Ağustos – Türk‘ün Utkusu
30 Ağustos – Türk‘ün Utkusu
Ordular! İlk hedefiniz Akdenizdir, İleri!
26 Ağustos günü başlayan Büyük Taarruz Hareketi, Türk Ulusu’nun düşmanlarını yurdumuzdan kovmasıyla sonuçlanmıştır. Emperyalizme karşı yapılan ilk bağımsızlık savaşı olmasıyla da bütün sömürülen uluslara örnek olmuştur. Kendi ülkelerinda bağımsızlık savaşını başlatanar ve kendilerine “Kurtuluş Ordusunun Meleği” denilen çok lider, Çağların Önderi ATATÜRK‘ün fotoğraflarını göğüslerinde taşımışlar ve esin kaynağı kabul etmişlerdir.
Her iki ordunun karşılaştırılmasını, şehit ve ölenlerin sayısını vererek, Sözü Büyük Öndere bırakıyorum!
ZAFER HAFTASI KUTLU OLSUN!
ORDU MEVCUTLARI
İnsan Tüfek Hafif Makineli Tüfek (mt) Ağır mt
Türk Ordusu 207.947 (8.659subay) 92.792 2.025 839
Yunan Ordusu 224.997 (6.565subay) 90.000 3.139 1.280
Top Uçak Kamyon Cankurtaran
Türk Ordusu 323 10 298 * 33
Yunan Ordusu 418 50 4.036 1.776
* Diğer taşıtlarımız: 71 fayton, 3.141 at arabası, 1970 öküz arabası, 2318 kağnı, bunların ve koşum hayvanlarının toplamı 67.974 (22.444ü öküz ve eşek) hayvandı. (1)
KAYIPLAR
Mevcutlar Şehit/Ölü Tutak/Kayıp Yaralı Savaş Kayıpları
Türk Ordusu 207.942 2.543 1.865 9.855 14.263
Yunan Ordusu 224.992 18.250 35.000 16.030 69.283
“Yunanlıların kaza ve hastaık gibi savaşma dışı olanlarla birikte genel kayıpları 73.000’i geçer. Bu ordunun %33’ü oranında ağır bir kayıptır. Bunun yanında 213 top (%52), 900 ağır makineli tüfek ve 1000 kadar hafif makineli tüfek bırakmışlardır. Öyleki sonradan Yunanlılar, Anadolu’daki 12 tümen ve bağımsız alayla ellerinde kalan silahlardan ancak 4 tümen kurabilmişledir.(2)
***
BÜYÜK VE SOYLU TÜRK ULUSU
Ordularımız 9 Eylül 1922 sabahı İzmir’imizi ve yine 9 Eylül akşamı Bursa’mızı, kazandıkları zaferle kurtardılar. Akdeniz, askerlerimizin zafer çığlıkları ile dalgalanıyordu. Asya İmparatorluğuna yeltenen arsız düşmanın savaş alanlarına gelme gücünü gösteren ordu komutanları ile komuta kurulları, günlerden beri Türkiye Büyük Milet Meclisi Hükümeti’nin savaş tutsağı bulunuyorlar. Düşmanın başkomutan atadığı General Trikopis, bir çok gece ve gündüz umutsuzca çarpışmalardan ve kurtulma yolunu denedikten sonra, buyruğundaki generaller, kurmay başkanları ve komuta ettiği ordunun elinde kalabilen kalıntıları ile en sonunda teslim oldu. Eğer Yunan kralı da bugün tutsak ettiklerimizin arasında bulunmuyorsa, bu taç giysilerinin (Padişah-Kral),yöntemleri gerçekte Ulusların yalnız iyi günlerine katılmak olduğundan, savaş alanlarının acılı günlerinde onların, saraylarından başkasını düşünmemek huyları olduğundandır.
Batı fabrikalarının çelik zırhları ile kaplanan koca Yunan orduları, artık Anadolu Dağları’nda subaylarınca bırakılmış acınacak sürüler, kan dökücülüklerinden korkarak kudurmuş kütleler ve ağaç diplerinde kalmış olanaksız yaralılardan başka kalmadı. Düşman ordularının savaş gereçleri yaklaşık üçte ikisi ile topraklarımızdadır.
Düşmanın tutsaklarından başka insan yitiğinin yüz binden nedenli çok olduğunu sapamak güçtür. Ama, resmi yetkimle ulusuma duyuruyorum ki, bizim insan yitiğimiz dörte üçü korkusuz yaralı olmak üzere onbin kişiye ulaşmaktadır.
Büyük Türk Ulusu… ordularımızın yetenek ve gücü düşmanlarımıza korku, dostlarımıza güven verecek bir düzeyde gerçekleşti. Ulus orduları on dört gün içinde büyük bir düşman ordusunu yok ettiler. 400 km’lik aralıksız bir kovalama yaptılar. Anadolu’daki bütün işgal edilmiş yerlerimizi geri aldılar. Bu büyük zafer senin ürünündür. Bursa’mızı ele geçiren Yunan birlikleri ise, ancak imparatorluğun askeri örgütü ile görüş ve eylem birliği ederek başarılı olmuşlardı. Ülkenin kurtuluşu, ulusun oy ve istenci, kendi yazgısı üzerinde sınırsız ve koşulsuz egemen olduğu dönemde başlamış ve ancak Ulusun yüreğinde doğan ordularla olumlu ve kesin sonuçlara varmıştr.
Büyük ve Soylu Türk Ulusu, Anadolu’nun kurtuluşunu kutlarken sana İzmir’den, Bursa’dan, Akdeniz çevrelerinden ordulanın selamlarını da sunuyorum. 13 Eylül 1922
Belge no: 1300
ROH:agy,
Cilt 4, sayı 40, sa. 16 TBMM Başkanı Başkomutan Mustafa Kemal
KAYNAKLAR:
1-Celal Erikan Kurtuluş Savaş Tarihi, Sayfa 335
Harp Tarihi Dairesi Türk İstiklal Harbi
2-Celal Erikan Komutan Atatürk
3-Sebahattin Selek Milli Mücadele-Kurtuluş Savaşı
4-Musaf Onar Aatürk’ün Kurtuluş Savaşı
Mehmet Demirağ
27 Ağustos 2008
Ordular! İlk hedefiniz Akdenizdir, İleri!
26 Ağustos günü başlayan Büyük Taarruz Hareketi, Türk Ulusu’nun düşmanlarını yurdumuzdan kovmasıyla sonuçlanmıştır. Emperyalizme karşı yapılan ilk bağımsızlık savaşı olmasıyla da bütün sömürülen uluslara örnek olmuştur. Kendi ülkelerinda bağımsızlık savaşını başlatanar ve kendilerine “Kurtuluş Ordusunun Meleği” denilen çok lider, Çağların Önderi ATATÜRK‘ün fotoğraflarını göğüslerinde taşımışlar ve esin kaynağı kabul etmişlerdir.
Her iki ordunun karşılaştırılmasını, şehit ve ölenlerin sayısını vererek, Sözü Büyük Öndere bırakıyorum!
ZAFER HAFTASI KUTLU OLSUN!
ORDU MEVCUTLARI
İnsan Tüfek Hafif Makineli Tüfek (mt) Ağır mt
Türk Ordusu 207.947 (8.659subay) 92.792 2.025 839
Yunan Ordusu 224.997 (6.565subay) 90.000 3.139 1.280
Top Uçak Kamyon Cankurtaran
Türk Ordusu 323 10 298 * 33
Yunan Ordusu 418 50 4.036 1.776
* Diğer taşıtlarımız: 71 fayton, 3.141 at arabası, 1970 öküz arabası, 2318 kağnı, bunların ve koşum hayvanlarının toplamı 67.974 (22.444ü öküz ve eşek) hayvandı. (1)
KAYIPLAR
Mevcutlar Şehit/Ölü Tutak/Kayıp Yaralı Savaş Kayıpları
Türk Ordusu 207.942 2.543 1.865 9.855 14.263
Yunan Ordusu 224.992 18.250 35.000 16.030 69.283
“Yunanlıların kaza ve hastaık gibi savaşma dışı olanlarla birikte genel kayıpları 73.000’i geçer. Bu ordunun %33’ü oranında ağır bir kayıptır. Bunun yanında 213 top (%52), 900 ağır makineli tüfek ve 1000 kadar hafif makineli tüfek bırakmışlardır. Öyleki sonradan Yunanlılar, Anadolu’daki 12 tümen ve bağımsız alayla ellerinde kalan silahlardan ancak 4 tümen kurabilmişledir.(2)
***
BÜYÜK VE SOYLU TÜRK ULUSU
Ordularımız 9 Eylül 1922 sabahı İzmir’imizi ve yine 9 Eylül akşamı Bursa’mızı, kazandıkları zaferle kurtardılar. Akdeniz, askerlerimizin zafer çığlıkları ile dalgalanıyordu. Asya İmparatorluğuna yeltenen arsız düşmanın savaş alanlarına gelme gücünü gösteren ordu komutanları ile komuta kurulları, günlerden beri Türkiye Büyük Milet Meclisi Hükümeti’nin savaş tutsağı bulunuyorlar. Düşmanın başkomutan atadığı General Trikopis, bir çok gece ve gündüz umutsuzca çarpışmalardan ve kurtulma yolunu denedikten sonra, buyruğundaki generaller, kurmay başkanları ve komuta ettiği ordunun elinde kalabilen kalıntıları ile en sonunda teslim oldu. Eğer Yunan kralı da bugün tutsak ettiklerimizin arasında bulunmuyorsa, bu taç giysilerinin (Padişah-Kral),yöntemleri gerçekte Ulusların yalnız iyi günlerine katılmak olduğundan, savaş alanlarının acılı günlerinde onların, saraylarından başkasını düşünmemek huyları olduğundandır.
Batı fabrikalarının çelik zırhları ile kaplanan koca Yunan orduları, artık Anadolu Dağları’nda subaylarınca bırakılmış acınacak sürüler, kan dökücülüklerinden korkarak kudurmuş kütleler ve ağaç diplerinde kalmış olanaksız yaralılardan başka kalmadı. Düşman ordularının savaş gereçleri yaklaşık üçte ikisi ile topraklarımızdadır.
Düşmanın tutsaklarından başka insan yitiğinin yüz binden nedenli çok olduğunu sapamak güçtür. Ama, resmi yetkimle ulusuma duyuruyorum ki, bizim insan yitiğimiz dörte üçü korkusuz yaralı olmak üzere onbin kişiye ulaşmaktadır.
Büyük Türk Ulusu… ordularımızın yetenek ve gücü düşmanlarımıza korku, dostlarımıza güven verecek bir düzeyde gerçekleşti. Ulus orduları on dört gün içinde büyük bir düşman ordusunu yok ettiler. 400 km’lik aralıksız bir kovalama yaptılar. Anadolu’daki bütün işgal edilmiş yerlerimizi geri aldılar. Bu büyük zafer senin ürünündür. Bursa’mızı ele geçiren Yunan birlikleri ise, ancak imparatorluğun askeri örgütü ile görüş ve eylem birliği ederek başarılı olmuşlardı. Ülkenin kurtuluşu, ulusun oy ve istenci, kendi yazgısı üzerinde sınırsız ve koşulsuz egemen olduğu dönemde başlamış ve ancak Ulusun yüreğinde doğan ordularla olumlu ve kesin sonuçlara varmıştr.
Büyük ve Soylu Türk Ulusu, Anadolu’nun kurtuluşunu kutlarken sana İzmir’den, Bursa’dan, Akdeniz çevrelerinden ordulanın selamlarını da sunuyorum. 13 Eylül 1922
Belge no: 1300
ROH:agy,
Cilt 4, sayı 40, sa. 16 TBMM Başkanı Başkomutan Mustafa Kemal
KAYNAKLAR:
1-Celal Erikan Kurtuluş Savaş Tarihi, Sayfa 335
Harp Tarihi Dairesi Türk İstiklal Harbi
2-Celal Erikan Komutan Atatürk
3-Sebahattin Selek Milli Mücadele-Kurtuluş Savaşı
4-Musaf Onar Aatürk’ün Kurtuluş Savaşı
Mehmet Demirağ
27 Ağustos 2008
2 Eylül 2008 Salı
SAKARYA- TÜRK’ÜN YAŞAM SAVAŞI
SAKARYA- TÜRK’ÜN YAŞAM SAVAŞI
“Sakarya boylarındaki Türk zaferi, Yakın ve Ortadoğu’nun siyasal yaısını kökten değiştirdi. İkiyüzyıldan beri, Batı Osmanlı İmparatorluğunu parçalamakta idi; fakat Sakarya Irmağında Türk’ün kendisi ile karşılaştı ve bu karşılaşmada tarihin akışı değişti. Tarih; bir gün, bu az bilinen Sakarya karşılaşmasını, çağımızın kader değiştiren savaşlarından biri olduğunu keşfedecektir...” (1)
Birinci Paylaşım Savaşının galipleri, emperyalistlerin destekledikleri Yunan Ordusu; Türkleri uzlaşmaya zorlamak, SEVR anlaşmasını imzalamaya mecbur etmek, MEGO İDEA’yı gerçekleştirmek ve Türkleri Ön Asya’dan çıkarmak için ileri harekatına devam etmişlerdir. Öyle ki kendisinden görüşme isteyen gazetecilere Yunan Dışişleri Bakanı Ankara’da randevu bile verebilmiştir.
Ama unutukları vardı. Tarihinde hiçbir zaman bağımsızlığından ödün vermeyen Türk ulusu ve O’nun önderi!
O, Önder şöyle diyecekti : “...Düşman her tarafı işgal ederek Ankara’ya kadar gelecek olursa ben bir elime silahımı, bir elime de Türk bayrağını alarak Elmadağı’na çıkacağım. Burada tek başıma, son kurşunuma kadar düşmanla çarpışacağım, sonra da bu kutsal bayrağı göğsüme sarıp şehit olacağım. Bu bayrak, kanımı sindire sindire emerken ben de milletimin uğruna hayat feda edeceğim ...” (2)
Ya Türk askeri, un bulamayınca kaynamış ve kavrulmuş buğday ile karınlarını doyurmuş, silahımız yoksa düşmandan temin ederiz demişler, kadınlar omuzlarında mermi taşımışlar, silah ve cephane yüklü kağnıların idaresini ele almışlar silah ve cephaneye çocuklarından daha çok önem vermiş, gönüllü asker yazılmışlardır. “Ya İstiklal, ya ölüm!” demişler, haykırmışlar, yeri göğü inletmişlerdir.
“Düşman, düşman, vahşi düşman
Geçtiğin yer ateşle kan!
Katil Yunan, hain düşman
Türk geliyor, buna inan!
Elde bomba, ruhta iman!
Kovacağız seni yurttan!
Ey Garp, bu mu medeniyet?!
Zulme bizden yüzbin lanet....
Şarktan size binbir nefret.
Ey Garp, bu mu insaniyet?!
Lanet! Lanet! Lanet! Lanet!...
Ağızlarından salyalar akarak Türk kadınlarının zorla ırzına geçenler, namusunu korumak için mücadele verenlerin memelerine ve diğer organlarına barut dökerek ateşleyenler, ölümüne neden olup, bunlardan büyük zevk alanlar, halkımızın evlerini ateşe verip yakan yıkanlar, erkeklerin kol ve bacaklarını kıranlar, gözlerini oyanlar ve her türlü insanlık dışı davranışlar sergileyen, sözde uygarlık getireceklerini söyleyenlere binlerce değil, yüzbinlerce lanet olsun!
Bunları bilen başkomutan 26 Ağustos 1921’de harp tarihine geçen şu meşhur emrini veriyordu: “Savunma hattı yoktur,savunma cephesi vardır.O cephe bütün vatandır.Vatnın hr arış torağı,vaandaş kanıyla ıslanadıkça düşmana terk olunamaz...”
Yirmiiki gün devam eden Sakarya Savaşı Türk’ün zaferiyle sonuçlanmıştır.
Yunanlı general Xsenefon Stratikos Sakarya Savaşını değerlendirirken şöyle demektedir: “Gazi Kemal,etrafındaki zabitlerle,Türkiye’nin son kalesini müdafaa etti; önüne geçilmez azim ve irade ile onu kurtarmak istedi,Yunan faaliyetinin pek gerilmiş olan sinirleri, Ankara önündeki sinirler karşısında tamamiyle gevşedi...Yunan azim ve iradesi,Kemal’in azim ve iradesini daha kuvvetli görerek önünde baş eğdi. “(3)
İKİ TARAFIN KUVVETLERİ
İnsan
Tüfekli
Kılıçlı
Hafif Mak. Tüfek
Ağır Mak. Tüfek
Top
Uçak
Türk Batı Cephesi
129.160
63.4416
3.139
344
524
181
3
Savaşa Katılan (4)
91.527
54.722
3.139
825
-
169
3
Yunan İşgal Ordusu
183.500
75.900
1.380
2.084
648
386
18
KAYIPLAR
Şehit ve ölü sayısı
Yaralı
Tutsak ve Kayıp
Türk Ordusu
3.713
18.480
805
Yunan Ordusu
3.958
18.955
14.450
Yunan ordusunun kayıpları yüzde otuz yedi,Türk ordusunun ise yüzde yirmi beştir.Türk Ordusunda şehitlerin 277’si, yaralıların ise1058’i subaydır. Bu sayı ordudaki 5201 subay mevcudunun beşte birinden fazladır.Bu nedenden dolayı Sakarya Savaşı bizim için subaylar savaşıdır. (5)
19 Eylul 1921 günü,Kozan Milletvekili Fevzi ve Edirne Milletvekili İsmet Paşaların önergeleri, Süreyya Yiğit ve 62 arkadaşının önergeleriyle birleştirilerek görüşülmüş ve Başkomutan Mustafa Kemale Mareşallik rütbesi ve gazilik unvanı verilmiştir. (6)
SAKARYA SAVAŞININ SONUÇLARI
1-Tüm yurtta bir sevinç kaynağı olmuş ve kurtuluş umutları artmıştır.
2-Batı desteğindeki Yunan ordusu saldırı gücünü yitirmiştir.
3-Batılı Devletler ULUSAL ANT’ı (MİSAK-ı MİLLİ’Yİ) tanıma eğilimi göstermişlerdir. 20 Ekim 1921’de Fransızlarla ANKARA, SSCB ve Kafkas Sovyet Hükümetleri ile 21 Ekim 1921’de de KARS antlaşması 16 Mart 1921'de de MOSKOVA antlaşması imzalanmıştır.
4-İki savaş cephesinden kurtulan Ankara Hükümeti, Batı Cephesine gerekli olan silah ve donanımı sağlamıştır.
SAKARYA ŞEHİTLİĞİ
“Yurt toprağı sana herşey feda olsun! Kutlu olan sensin. Hepimiz senin için fedaiyiz. Fakat sen Türk ulusunu sonsuza dek yaşatmak için bol verimli kalacaksın.
Türk toprağı! Sen seni seven Türk Ulusunun mezarı değilsin. Türk Ulusu için yaratıcılığını göster ! ... “ (7)
SAKARYA SAVAŞI KOMUTANLARI
Başkomutan Mustafa Kemal Paşa, Genel Kurmay Başkanı Fevzi Paşa, Batı Cephesi Komutanı İsmet Paşa.
Birinci Grup: Kur. Alb. İzettin ÇALIŞLAR, 24.Tümen Komutanı Kur. Yrb. Fuat BULCA, 23.Tümen K. Yarbay Ömer Halis BIYIKTAY,
İkinci Grup: Alb. Selahattin ADİL, 4. Tümen K. Alb. Sabri ERÇETİN, 5. Tümen K. Yrb. Kenan DALBAŞAR, 9. Tümen K. alb. Sıtkı ÜKE.
Üçüncü Grup:Yusuf İzzet Met Paşa, 7. Tümen Yrb. Ahmet DERVİŞ, 8. Tümen Alb. Kazım SEVÜKTEKİN, 15. Tümen Alb. Şükrü Naili GÖKBERK
Dördüncü Grup: Alb. Kemalettin Sami GÖKÇEN, 5. Kafkas TümeniYrb. Cemil Cahit TOYDEMİR, 61 Tümen Alb. Abdülrezzak-Yrb. Saffet
Beşinci Süvari Grup:Alb. Fahrettin ALTAY, 4. Süvari Tugay Yrb. İsmail HAKKI, 14. Süvari Tümeni Yrb. Suphi KULA
Mürettep Kolordu Komutanı Alb. Kazım ÖZALP, 1. Tümen Yrb. Abdurrahman Nafiz GÜRMAN, 17. Tümen Nurettin ÖZSU, 41. Tümen Yrb Şerif, 1. Süvari Tümeni Yrb. Osman Zeki KORAL, Kocaeli Tugay Komutanı Yrb. Arif ÖRGÜÇ
Cephe Komutanlığına Bağlı Birlikler:2. Süvari Tümeni Yrb. Ethem Servet BORAL, Müretted Tümen Yrb. Zeki SOYDEMİR, 3. Kafkas Tümeni Yrb Halit, 6. Tümen Yrb. Nazmi SOLOK, 57. Tümen Yrb. Mümtaz ÇEÇEN
Batı Cephesine Sonradan Katılan Birlikler:12. Tümen Alb. Osman Nuri KOPTAGEL, 16. Tümen Yrb. Aşir ATLI
...Ve diğerleri; subaylarımız, Anadulunun yağız askerleri, isimsiz kahramanlar! Bu vatan size minnettardır. Toprağınız bol olsun. Nur içinde yatın.
KAYNAKLAR
1- Clair Price : Amerikalı Yazar ve Tarihçi - Atatürkçü Düşünce Syf. 1206
2- Enver Behnan ŞAPOLYO : Türk Kültür Dergisi Sayı.43 Syf. 29
3- Tarih Tetkik Cemiyeti : Tarih 4 Syf. 100
4- H.T.D Arşivi : 6/22216 Dolap 2 Dosya 1/D
5-Celal ERİKAN : Kurtuluş Savaşı Tarihi Syf.238-263
6-Harp Tarihi Ves. Dergisi : Syf.58 Belge No.1325
7-A. Afet İNAN : Atatürk'ten Hatıralar ve Belgeler
8-Dr. Selahattin TANSEL :Mondrostan Mudanyaya Kadar Cilt 4
9-Selahattin SELEK :Milli Mücadele-Kurtuluş Savaşı
21.08.2008
“Sakarya boylarındaki Türk zaferi, Yakın ve Ortadoğu’nun siyasal yaısını kökten değiştirdi. İkiyüzyıldan beri, Batı Osmanlı İmparatorluğunu parçalamakta idi; fakat Sakarya Irmağında Türk’ün kendisi ile karşılaştı ve bu karşılaşmada tarihin akışı değişti. Tarih; bir gün, bu az bilinen Sakarya karşılaşmasını, çağımızın kader değiştiren savaşlarından biri olduğunu keşfedecektir...” (1)
Birinci Paylaşım Savaşının galipleri, emperyalistlerin destekledikleri Yunan Ordusu; Türkleri uzlaşmaya zorlamak, SEVR anlaşmasını imzalamaya mecbur etmek, MEGO İDEA’yı gerçekleştirmek ve Türkleri Ön Asya’dan çıkarmak için ileri harekatına devam etmişlerdir. Öyle ki kendisinden görüşme isteyen gazetecilere Yunan Dışişleri Bakanı Ankara’da randevu bile verebilmiştir.
Ama unutukları vardı. Tarihinde hiçbir zaman bağımsızlığından ödün vermeyen Türk ulusu ve O’nun önderi!
O, Önder şöyle diyecekti : “...Düşman her tarafı işgal ederek Ankara’ya kadar gelecek olursa ben bir elime silahımı, bir elime de Türk bayrağını alarak Elmadağı’na çıkacağım. Burada tek başıma, son kurşunuma kadar düşmanla çarpışacağım, sonra da bu kutsal bayrağı göğsüme sarıp şehit olacağım. Bu bayrak, kanımı sindire sindire emerken ben de milletimin uğruna hayat feda edeceğim ...” (2)
Ya Türk askeri, un bulamayınca kaynamış ve kavrulmuş buğday ile karınlarını doyurmuş, silahımız yoksa düşmandan temin ederiz demişler, kadınlar omuzlarında mermi taşımışlar, silah ve cephane yüklü kağnıların idaresini ele almışlar silah ve cephaneye çocuklarından daha çok önem vermiş, gönüllü asker yazılmışlardır. “Ya İstiklal, ya ölüm!” demişler, haykırmışlar, yeri göğü inletmişlerdir.
“Düşman, düşman, vahşi düşman
Geçtiğin yer ateşle kan!
Katil Yunan, hain düşman
Türk geliyor, buna inan!
Elde bomba, ruhta iman!
Kovacağız seni yurttan!
Ey Garp, bu mu medeniyet?!
Zulme bizden yüzbin lanet....
Şarktan size binbir nefret.
Ey Garp, bu mu insaniyet?!
Lanet! Lanet! Lanet! Lanet!...
Ağızlarından salyalar akarak Türk kadınlarının zorla ırzına geçenler, namusunu korumak için mücadele verenlerin memelerine ve diğer organlarına barut dökerek ateşleyenler, ölümüne neden olup, bunlardan büyük zevk alanlar, halkımızın evlerini ateşe verip yakan yıkanlar, erkeklerin kol ve bacaklarını kıranlar, gözlerini oyanlar ve her türlü insanlık dışı davranışlar sergileyen, sözde uygarlık getireceklerini söyleyenlere binlerce değil, yüzbinlerce lanet olsun!
Bunları bilen başkomutan 26 Ağustos 1921’de harp tarihine geçen şu meşhur emrini veriyordu: “Savunma hattı yoktur,savunma cephesi vardır.O cephe bütün vatandır.Vatnın hr arış torağı,vaandaş kanıyla ıslanadıkça düşmana terk olunamaz...”
Yirmiiki gün devam eden Sakarya Savaşı Türk’ün zaferiyle sonuçlanmıştır.
Yunanlı general Xsenefon Stratikos Sakarya Savaşını değerlendirirken şöyle demektedir: “Gazi Kemal,etrafındaki zabitlerle,Türkiye’nin son kalesini müdafaa etti; önüne geçilmez azim ve irade ile onu kurtarmak istedi,Yunan faaliyetinin pek gerilmiş olan sinirleri, Ankara önündeki sinirler karşısında tamamiyle gevşedi...Yunan azim ve iradesi,Kemal’in azim ve iradesini daha kuvvetli görerek önünde baş eğdi. “(3)
İKİ TARAFIN KUVVETLERİ
İnsan
Tüfekli
Kılıçlı
Hafif Mak. Tüfek
Ağır Mak. Tüfek
Top
Uçak
Türk Batı Cephesi
129.160
63.4416
3.139
344
524
181
3
Savaşa Katılan (4)
91.527
54.722
3.139
825
-
169
3
Yunan İşgal Ordusu
183.500
75.900
1.380
2.084
648
386
18
KAYIPLAR
Şehit ve ölü sayısı
Yaralı
Tutsak ve Kayıp
Türk Ordusu
3.713
18.480
805
Yunan Ordusu
3.958
18.955
14.450
Yunan ordusunun kayıpları yüzde otuz yedi,Türk ordusunun ise yüzde yirmi beştir.Türk Ordusunda şehitlerin 277’si, yaralıların ise1058’i subaydır. Bu sayı ordudaki 5201 subay mevcudunun beşte birinden fazladır.Bu nedenden dolayı Sakarya Savaşı bizim için subaylar savaşıdır. (5)
19 Eylul 1921 günü,Kozan Milletvekili Fevzi ve Edirne Milletvekili İsmet Paşaların önergeleri, Süreyya Yiğit ve 62 arkadaşının önergeleriyle birleştirilerek görüşülmüş ve Başkomutan Mustafa Kemale Mareşallik rütbesi ve gazilik unvanı verilmiştir. (6)
SAKARYA SAVAŞININ SONUÇLARI
1-Tüm yurtta bir sevinç kaynağı olmuş ve kurtuluş umutları artmıştır.
2-Batı desteğindeki Yunan ordusu saldırı gücünü yitirmiştir.
3-Batılı Devletler ULUSAL ANT’ı (MİSAK-ı MİLLİ’Yİ) tanıma eğilimi göstermişlerdir. 20 Ekim 1921’de Fransızlarla ANKARA, SSCB ve Kafkas Sovyet Hükümetleri ile 21 Ekim 1921’de de KARS antlaşması 16 Mart 1921'de de MOSKOVA antlaşması imzalanmıştır.
4-İki savaş cephesinden kurtulan Ankara Hükümeti, Batı Cephesine gerekli olan silah ve donanımı sağlamıştır.
SAKARYA ŞEHİTLİĞİ
“Yurt toprağı sana herşey feda olsun! Kutlu olan sensin. Hepimiz senin için fedaiyiz. Fakat sen Türk ulusunu sonsuza dek yaşatmak için bol verimli kalacaksın.
Türk toprağı! Sen seni seven Türk Ulusunun mezarı değilsin. Türk Ulusu için yaratıcılığını göster ! ... “ (7)
SAKARYA SAVAŞI KOMUTANLARI
Başkomutan Mustafa Kemal Paşa, Genel Kurmay Başkanı Fevzi Paşa, Batı Cephesi Komutanı İsmet Paşa.
Birinci Grup: Kur. Alb. İzettin ÇALIŞLAR, 24.Tümen Komutanı Kur. Yrb. Fuat BULCA, 23.Tümen K. Yarbay Ömer Halis BIYIKTAY,
İkinci Grup: Alb. Selahattin ADİL, 4. Tümen K. Alb. Sabri ERÇETİN, 5. Tümen K. Yrb. Kenan DALBAŞAR, 9. Tümen K. alb. Sıtkı ÜKE.
Üçüncü Grup:Yusuf İzzet Met Paşa, 7. Tümen Yrb. Ahmet DERVİŞ, 8. Tümen Alb. Kazım SEVÜKTEKİN, 15. Tümen Alb. Şükrü Naili GÖKBERK
Dördüncü Grup: Alb. Kemalettin Sami GÖKÇEN, 5. Kafkas TümeniYrb. Cemil Cahit TOYDEMİR, 61 Tümen Alb. Abdülrezzak-Yrb. Saffet
Beşinci Süvari Grup:Alb. Fahrettin ALTAY, 4. Süvari Tugay Yrb. İsmail HAKKI, 14. Süvari Tümeni Yrb. Suphi KULA
Mürettep Kolordu Komutanı Alb. Kazım ÖZALP, 1. Tümen Yrb. Abdurrahman Nafiz GÜRMAN, 17. Tümen Nurettin ÖZSU, 41. Tümen Yrb Şerif, 1. Süvari Tümeni Yrb. Osman Zeki KORAL, Kocaeli Tugay Komutanı Yrb. Arif ÖRGÜÇ
Cephe Komutanlığına Bağlı Birlikler:2. Süvari Tümeni Yrb. Ethem Servet BORAL, Müretted Tümen Yrb. Zeki SOYDEMİR, 3. Kafkas Tümeni Yrb Halit, 6. Tümen Yrb. Nazmi SOLOK, 57. Tümen Yrb. Mümtaz ÇEÇEN
Batı Cephesine Sonradan Katılan Birlikler:12. Tümen Alb. Osman Nuri KOPTAGEL, 16. Tümen Yrb. Aşir ATLI
...Ve diğerleri; subaylarımız, Anadulunun yağız askerleri, isimsiz kahramanlar! Bu vatan size minnettardır. Toprağınız bol olsun. Nur içinde yatın.
KAYNAKLAR
1- Clair Price : Amerikalı Yazar ve Tarihçi - Atatürkçü Düşünce Syf. 1206
2- Enver Behnan ŞAPOLYO : Türk Kültür Dergisi Sayı.43 Syf. 29
3- Tarih Tetkik Cemiyeti : Tarih 4 Syf. 100
4- H.T.D Arşivi : 6/22216 Dolap 2 Dosya 1/D
5-Celal ERİKAN : Kurtuluş Savaşı Tarihi Syf.238-263
6-Harp Tarihi Ves. Dergisi : Syf.58 Belge No.1325
7-A. Afet İNAN : Atatürk'ten Hatıralar ve Belgeler
8-Dr. Selahattin TANSEL :Mondrostan Mudanyaya Kadar Cilt 4
9-Selahattin SELEK :Milli Mücadele-Kurtuluş Savaşı
21.08.2008
Kaydol:
Kayıtlar (Atom)