SAKARYA- TÜRK’ÜN YAŞAM SAVAŞI

SAKARYA- TÜRK’ÜN YAŞAM SAVAŞI

“Sakarya boylarındaki Türk zaferi, Yakın ve Ortadoğu’nun siyasal yaısını kökten değiştirdi. İkiyüzyıldan beri, Batı Osmanlı İmparatorluğunu parçalamakta idi; fakat Sakarya Irmağında Türk’ün kendisi ile karşılaştı ve bu karşılaşmada tarihin akışı değişti. Tarih; bir gün, bu az bilinen Sakarya karşılaşmasını, çağımızın kader değiştiren savaşlarından biri olduğunu keşfedecektir...” (1)
Birinci Paylaşım Savaşının galipleri, emperyalistlerin destekledikleri Yunan Ordusu; Türkleri uzlaşmaya zorlamak, SEVR anlaşmasını imzalamaya mecbur etmek, MEGO İDEA’yı gerçekleştirmek ve Türkleri Ön Asya’dan çıkarmak için ileri harekatına devam etmişlerdir. Öyle ki kendisinden görüşme isteyen gazetecilere Yunan Dışişleri Bakanı Ankara’da randevu bile verebilmiştir.
Ama unutukları vardı. Tarihinde hiçbir zaman bağımsızlığından ödün vermeyen Türk ulusu ve O’nun önderi!
O, Önder şöyle diyecekti : “...Düşman her tarafı işgal ederek Ankara’ya kadar gelecek olursa ben bir elime silahımı, bir elime de Türk bayrağını alarak Elmadağı’na çıkacağım. Burada tek başıma, son kurşunuma kadar düşmanla çarpışacağım, sonra da bu kutsal bayrağı göğsüme sarıp şehit olacağım. Bu bayrak, kanımı sindire sindire emerken ben de milletimin uğruna hayat feda edeceğim ...” (2)
Ya Türk askeri, un bulamayınca kaynamış ve kavrulmuş buğday ile karınlarını doyurmuş, silahımız yoksa düşmandan temin ederiz demişler, kadınlar omuzlarında mermi taşımışlar, silah ve cephane yüklü kağnıların idaresini ele almışlar silah ve cephaneye çocuklarından daha çok önem vermiş, gönüllü asker yazılmışlardır. “Ya İstiklal, ya ölüm!” demişler, haykırmışlar, yeri göğü inletmişlerdir.
“Düşman, düşman, vahşi düşman
Geçtiğin yer ateşle kan!
Katil Yunan, hain düşman
Türk geliyor, buna inan!
Elde bomba, ruhta iman!
Kovacağız seni yurttan!
Ey Garp, bu mu medeniyet?!
Zulme bizden yüzbin lanet....
Şarktan size binbir nefret.
Ey Garp, bu mu insaniyet?!
Lanet! Lanet! Lanet! Lanet!...
Ağızlarından salyalar akarak Türk kadınlarının zorla ırzına geçenler, namusunu korumak için mücadele verenlerin memelerine ve diğer organlarına barut dökerek ateşleyenler, ölümüne neden olup, bunlardan büyük zevk alanlar, halkımızın evlerini ateşe verip yakan yıkanlar, erkeklerin kol ve bacaklarını kıranlar, gözlerini oyanlar ve her türlü insanlık dışı davranışlar sergileyen, sözde uygarlık getireceklerini söyleyenlere binlerce değil, yüzbinlerce lanet olsun!
Bunları bilen başkomutan 26 Ağustos 1921’de harp tarihine geçen şu meşhur emrini veriyordu: “Savunma hattı yoktur,savunma cephesi vardır.O cephe bütün vatandır.Vatnın hr arış torağı,vaandaş kanıyla ıslanadıkça düşmana terk olunamaz...”
Yirmiiki gün devam eden Sakarya Savaşı Türk’ün zaferiyle sonuçlanmıştır.
Yunanlı general Xsenefon Stratikos Sakarya Savaşını değerlendirirken şöyle demektedir: “Gazi Kemal,etrafındaki zabitlerle,Türkiye’nin son kalesini müdafaa etti; önüne geçilmez azim ve irade ile onu kurtarmak istedi,Yunan faaliyetinin pek gerilmiş olan sinirleri, Ankara önündeki sinirler karşısında tamamiyle gevşedi...Yunan azim ve iradesi,Kemal’in azim ve iradesini daha kuvvetli görerek önünde baş eğdi. “(3)
İKİ TARAFIN KUVVETLERİ

İnsan
Tüfekli
Kılıçlı
Hafif Mak. Tüfek
Ağır Mak. Tüfek
Top
Uçak
Türk Batı Cephesi
129.160
63.4416
3.139
344
524
181
3
Savaşa Katılan (4)
91.527
54.722
3.139
825
-
169
3
Yunan İşgal Ordusu
183.500
75.900
1.380
2.084
648
386
18

KAYIPLAR

Şehit ve ölü sayısı
Yaralı
Tutsak ve Kayıp
Türk Ordusu
3.713
18.480
805
Yunan Ordusu
3.958
18.955
14.450

Yunan ordusunun kayıpları yüzde otuz yedi,Türk ordusunun ise yüzde yirmi beştir.Türk Ordusunda şehitlerin 277’si, yaralıların ise1058’i subaydır. Bu sayı ordudaki 5201 subay mevcudunun beşte birinden fazladır.Bu nedenden dolayı Sakarya Savaşı bizim için subaylar savaşıdır. (5)
19 Eylul 1921 günü,Kozan Milletvekili Fevzi ve Edirne Milletvekili İsmet Paşaların önergeleri, Süreyya Yiğit ve 62 arkadaşının önergeleriyle birleştirilerek görüşülmüş ve Başkomutan Mustafa Kemale Mareşallik rütbesi ve gazilik unvanı verilmiştir. (6)
SAKARYA SAVAŞININ SONUÇLARI
1-Tüm yurtta bir sevinç kaynağı olmuş ve kurtuluş umutları artmıştır.
2-Batı desteğindeki Yunan ordusu saldırı gücünü yitirmiştir.
3-Batılı Devletler ULUSAL ANT’ı (MİSAK-ı MİLLİ’Yİ) tanıma eğilimi göstermişlerdir. 20 Ekim 1921’de Fransızlarla ANKARA, SSCB ve Kafkas Sovyet Hükümetleri ile 21 Ekim 1921’de de KARS antlaşması 16 Mart 1921'de de MOSKOVA antlaşması imzalanmıştır.
4-İki savaş cephesinden kurtulan Ankara Hükümeti, Batı Cephesine gerekli olan silah ve donanımı sağlamıştır.

SAKARYA ŞEHİTLİĞİ
“Yurt toprağı sana herşey feda olsun! Kutlu olan sensin. Hepimiz senin için fedaiyiz. Fakat sen Türk ulusunu sonsuza dek yaşatmak için bol verimli kalacaksın.
Türk toprağı! Sen seni seven Türk Ulusunun mezarı değilsin. Türk Ulusu için yaratıcılığını göster ! ... “ (7)

SAKARYA SAVAŞI KOMUTANLARI

Başkomutan Mustafa Kemal Paşa, Genel Kurmay Başkanı Fevzi Paşa, Batı Cephesi Komutanı İsmet Paşa.
Birinci Grup: Kur. Alb. İzettin ÇALIŞLAR, 24.Tümen Komutanı Kur. Yrb. Fuat BULCA, 23.Tümen K. Yarbay Ömer Halis BIYIKTAY,
İkinci Grup: Alb. Selahattin ADİL, 4. Tümen K. Alb. Sabri ERÇETİN, 5. Tümen K. Yrb. Kenan DALBAŞAR, 9. Tümen K. alb. Sıtkı ÜKE.
Üçüncü Grup:Yusuf İzzet Met Paşa, 7. Tümen Yrb. Ahmet DERVİŞ, 8. Tümen Alb. Kazım SEVÜKTEKİN, 15. Tümen Alb. Şükrü Naili GÖKBERK
Dördüncü Grup: Alb. Kemalettin Sami GÖKÇEN, 5. Kafkas TümeniYrb. Cemil Cahit TOYDEMİR, 61 Tümen Alb. Abdülrezzak-Yrb. Saffet
Beşinci Süvari Grup:Alb. Fahrettin ALTAY, 4. Süvari Tugay Yrb. İsmail HAKKI, 14. Süvari Tümeni Yrb. Suphi KULA
Mürettep Kolordu Komutanı Alb. Kazım ÖZALP, 1. Tümen Yrb. Abdurrahman Nafiz GÜRMAN, 17. Tümen Nurettin ÖZSU, 41. Tümen Yrb Şerif, 1. Süvari Tümeni Yrb. Osman Zeki KORAL, Kocaeli Tugay Komutanı Yrb. Arif ÖRGÜÇ
Cephe Komutanlığına Bağlı Birlikler:2. Süvari Tümeni Yrb. Ethem Servet BORAL, Müretted Tümen Yrb. Zeki SOYDEMİR, 3. Kafkas Tümeni Yrb Halit, 6. Tümen Yrb. Nazmi SOLOK, 57. Tümen Yrb. Mümtaz ÇEÇEN
Batı Cephesine Sonradan Katılan Birlikler:12. Tümen Alb. Osman Nuri KOPTAGEL, 16. Tümen Yrb. Aşir ATLI
...Ve diğerleri; subaylarımız, Anadulunun yağız askerleri, isimsiz kahramanlar! Bu vatan size minnettardır. Toprağınız bol olsun. Nur içinde yatın.


KAYNAKLAR
1- Clair Price : Amerikalı Yazar ve Tarihçi - Atatürkçü Düşünce Syf. 1206
2- Enver Behnan ŞAPOLYO : Türk Kültür Dergisi Sayı.43 Syf. 29
3- Tarih Tetkik Cemiyeti : Tarih 4 Syf. 100
4- H.T.D Arşivi : 6/22216 Dolap 2 Dosya 1/D
5-Celal ERİKAN : Kurtuluş Savaşı Tarihi Syf.238-263
6-Harp Tarihi Ves. Dergisi : Syf.58 Belge No.1325
7-A. Afet İNAN : Atatürk'ten Hatıralar ve Belgeler
8-Dr. Selahattin TANSEL :Mondrostan Mudanyaya Kadar Cilt 4
9-Selahattin SELEK :Milli Mücadele-Kurtuluş Savaşı


21.08.2008