Sivas Kongresinden sonra Damat Ferit’in başında bulunduğu İstanbul Hükümeti, Kuvayı Milliye’nin etkinliği kırmak ve yok etmek için yerel eşraf ve din adamı görünümündeki softalarla işbirliği ederek çıkardığı isyanlardan biridir.
Yozgat ve Yıldızeli ayaklanmalarından cesaret alan Zileli Avukat (Davavekili) Unvan Ali ve destekçileri Şeyh Abdüsselam, görevden uzaklaştırılan eski Nahiye Müdürü Naci, Ayancıoğlu Mehmet Postacı Nazım, esik Mal Müdürü’nün oğlu İhsan topladıkları 30-100 atlı ile ayalanırlar. 7 Haziran Zile’ye girerler.
TBMM isyanların üzerine 3 Haziran 1920’de Suvari Binbaşı Hilmi Beyi gönderir. Jandarma birliğini postacı Nazım teslim alır. Ayaklanmacılar Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti üyelerini tutuklar ve evlerini yağmalarlar. Az sayıdaki Hilmi Bey kuvvetleri Zile kalesine çekilir ve etkili olamaz.
Ayaklanmayı bastırmak için Tokatta bulunan 5. Süvari Tümen Komutanı Yarbay Cemil Cahit Toydemir görevlendirilir. Erzurum ve Sivas’tan gelen birliklerle Tümen güçlendirilmiştir. Ayrıca değerli din bilgini Amasya Müftüsü Mehmet Tevfik Efendi’nin katkılarıda büyük olmuştur. Bir “Milis kuvveti” teşkil etmiş, asilere nasihat için kendi başkanlığında bir heyet oluşturmuştur.
Görüşmelerden kesin bir sonuç alınamamış bunun üzerine Cemil Cahit Toydemir ayaklanmacılara yirmidört saat süre verdi. Sürenin tamamlanması sonucu taarruza geçildi. Yoğun çarpışmalar sonrasında 12 Haziran’da Zile’ye girildi. Ayaklanmaların elebaşılarından Ali, Abdüsselam ve Ayancıoğlu Mehmet çarpışmalar sırasında öldürülmüş, 13 Haziran’da ayaklanma tam bastırılmıştır.
1 Temmuz 1920’de Askeri Mahkemin yargılanması sonucunda 22 kişi idam edilmiştir.
Yurdumuzu işgal edenlerle savaşan ulusal kuvvetlere yardım etmek yerine, onları ortadan kaldırmaya, yok etmeğe çalışan çıkarcı hain çevreler her zaman olmuştur. Her defasında da gerekli dersi almışlardır, alacaklar dır da. Türkiye Cumhuriyeti sonsuza dek ATA’sının izinde yaşayacaktır.
Kaynaklar :
Milli Mücadele de İç İsyanlar - ATASE VI. Cilt
Milli Mücadele de Din Adamları - Ali Sarıkoyuncu
Kaydol:
Kayıt Yorumları (Atom)
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder