150'LİKLER

150’LİKLER


açıktıkları gerekçesiyle Lozan Barış görüşmelerinde adları sonradan saptanarak Türkiye dışına çıkarılması kararlaştırılan kişilere verilen isimdir,”
Lozan Barış Antlaşması’nda kabul edilen bildiri gereğince TBMM 12 Ramazan 1342(16 Nisan 1924) tarihinde 487 sayılı Genel Af Yasası’nı kabul etmiştir,Bu yasanın 150’liklerle ilgi 3, ve 6, maddeleri şöyledir;
“Madde 3-Lousanne Muahedenamesi’ne merbut(bağlı) Aff-ı Umumi Protokolü’nde
İstihdaf edilen (amaçlanan) 150 şahıs,işbu aftan müstesnadır,
“Madde 6-İşbu kanunu icra-yı ahkama (uygulamaya) Adliye ve Müdafaa-i Milliye vekilleri memurdur,”
İçişleri Bakanlığı tarafından oluşturulan ilk liste 600 kişidir,Daha sonra 300 kişiye indirilmiştir,Lozan Antlaşması gereğince sürgün edileceklerin sayısı 150 kişiyi geçmeyecek şekilde öngörüldüğü için 23 Nisan 1924’te 149 kişi olarak tesbit edilmiştir,1 Haziran 1924 tarihinde “Köylü Gazetesi” sahibi REFET Bey’de listeye eklenerek 150 kişi tmamlanmıştır,
İlk belirlenen 600 kişinin ismi hiçbir zaman açıklanmamıştır,
150’likler 28 Mayıs 1927’de 1064 sayılı yasayla Türk vatandaşlığından çıkarılmıştır,
Damat Ferit 22 Eylul 1922’de İngiliz polislerinin koruması altında Drient Ekspres’le FRANSA’ya kaçmıştır,150’liklerde adı yoktur,
Büyük Önder ATATÜRK’ün Yalova Termal’de Başbakan ve bazı Hükümet yetkilileriyle görüşmesi ve affedilmeleri yönünde dileği sonrası konu Meclise getirilmiştir26 Haziran 1938 tarih ve3527 sayılı yasa ile 150’likler bağışlanışlardır,
18,1,1938 tarihli 17 sahifelik defter halindeki raporda.,150’liklerden hayatta kalanların sayısı 95’tir,Aftan önce bir kısmı hatalarını anladıkları halde diğer bir kısmı Türkiye Cuhuryet’ine karşı kin kusmuşlar,ihanetlerine devam etmişlerdir,
Af sonrası hemen dönenler olduğu gibi daha sonra dönenlerde olmuştur, Bir kısmı ise hiç dönmemişlerdir,Anavatana hiç dönmeyenlerden ikisi Çerkez Ethem ve Arabizmin savunucularından Mustafa Sabri’dir,
Sürgüne gönderilenlerden Vahidettin’in Maiyeti 8, Kuvva-ı İnzibatiye’ye dahil kabine üyeleri 6,Sevr Antlaşmasını imzalayan delegeler 3,Kuva-ı İnzibatiye’ye dahil olanlar 7,Mülkiye ve Askeriye’den 32 Çerkez Ethem ve Yandaşları 9,Çerkez Kongresine delege olarak katılanlar 18, Polisler 13, Gazeteciler 13, diğer kişiler ise 41’dir.

150’LİKLERİN LİSTE


VAHŞDEDDİ’NİN MAİYETİ

1-Yaver-i Has Kiraz Hamdi
2-Hademe-i Hassa Kumandnı Zeki
3-Hazine-i Hassa Müfettişi Şaban Ağa
4-Tütüncübaşı Şükrü
5-Serkarin Yaver
6-Yaverandan Erkan-ı Harp Miralay Tahir
7-Seryaver Avni
8-Hazine-i Hassa Müdürü ve Defter-i Hakani Emini Refik
KUVVA_İ İNZİBATİYE’YE DAHİL KABİNE ÜYELERİ
9-Şeyhülislam Mustafa Sabri
10-Adliye Nazırı Ali Rüşti
11-Ziraat ve Ticaret Nazırı Cemal(Artın)
12-Bahriye Nazırı Cakacı Hamdi Paşa
13-Maarif Nazırı Rumbeyoğlu Fahreddin
14-Ziraat ve Ticaret Nazırı Kızılhanşerli Remzi

SEVR ANTLAŞMASINI İMZALAYAN DELEGELER
15-Maarif Nazırı Hasi Paşa
16-Şura-yı Devlet Reisi Rıza Tevfik Bölükbaşı
17-Bern Elçisi Reşat Halis

KUVA_İ İNZİBATİYE’YE DAHİL OLANLAR
18-Kuvva-i İnzibatiye Başkumandanı Süleyman Şefik Paşa
19-Yaveri Süvari Yüzbaşısı Tahsin
20-K,İnzibatiye Kurmay Başkanı Miralay Refik
21-K,İnzibatiye Mitralyöz Komutanı ve Damat Ferit’in Yaveri TArk Mümtaz
22-K,İnzibatiye Komutanlarından İzmir Kolordu Kom,Ali Nadir Paia
23-K,İnzibatiye üyelerinden ve Nemrut Mutafa Paşa D,Harbinden Kaymakam Fettah
24-K,İnzibatiye iyelerinden Çopur Hakkı

MÜLKİYE VE ASKERİYEDEN
25-Bursa Valisi Gümülcineli İsmail
26Ayandan Konyalı Zeynelabidin
27-Cebelibereket Mutasarrıfı Fanizade Mesut
28-Hürriyet ve İtilaf Fırkası Lideri Miralay Sadık
29-Malatya Mutasarrıfı Bedirhanlı Halil Rahmi
30-Manisa Mutasarrıfı Girtli Hüsnü
31-Divan-ı Harp Reisi Nemrut Mustafa Paşa
32-Uşak Belediye Reisi Hulusi
33-Adapazarı Kaymakamı Mustafa
34-Tekirdağ Müftüsü Hafız Ahmet
35-Afyonkarahisar Mutasarrıfı Sabit
36-Gazıantep Mutasarrıflığında bulunmuş Celal Kadri
37-Hürriyet ve İtilaf Katibiumumisi Adanalı Zeynelabidin
38-Ayandan Evkaf Nazırı Vasfi Hoca
39-Harput Vali Vekili Ali Galip
40-Bursa Müftüsü Şmer Fevzi
41-Bursa Vali Vekili Aziz Nuri
42-İzmir Kadı Müşaviri Ahmet Asım
43-İstanbul Muhafızı Natık
44-Dahiliye Nazırı Adil
45-Dahiliye Nazırı Mehmet Ali
46-Edirne Valisi Salim
47-Kütahya’da
47-Kütahya’da Yunanlılara Mutasarrıflık eden Rasihzade İbraim
48-Adana Vekillik eden Abdurrahman
49-Karahisarışarki Mebusu Ömer Fevzi
50-Mülazım Adil
51-Mülazım Refik
52-Kırkağaç Kaymakamı Şerif
53-Çanakkale Mutasarrıfı Mahmut Mahir
54-İstanbul Merkez Kumandanı Emin
55-Kilis Kaymakamı Sadullah Sami
56-Bolu Mutasarrıfı Osman Nuri

ETHEM VE YANDAŞLARI
57-çerkez Ethem
58-Ethem’in kardeşi Reşit
59-Etem’in kardeşi Tevfik
60-Kuşcubaşı Eşref
61-Hacı Sami
62-Akhisar Kumandanı Yzb, Küçük Ethem
63-Dücceli Mehmet oğlu Sami
64-Burhaniyeli Halil İbrahim
65-Susurluk’tan Demirkapılı Hacı Ahmet

ÇERKES KONGRESİNE DELEGE OLARAK KATILANLAR
66-Hendek Kazasından Bağ Osman
67-İzmir Mutasarrıfı İbrahim Hakkı
68-Beraev Sait
69-Berzek Tahir
70-Adapazarı’ndan Maan Şirin
71-Söke Ereğlisi’nden Koca Ömeroğlu Hüseyin
72-Adapazarı’ndan Bağ Kamil
73-Hamte Ahmet
74-Maan Ali
75-Kırmesti’den Harunreşit
76-Eskişehirli Hızır Hoca
77-Bigalı Nuri Beyoğlu İs
78-Adapazarı’dan Kazım
79-Gönen’den Lambat Yakup
80-Gönen’den Kumpat Hafız Sait
81-Gönen’den Binbaşı Ahmet
82-İzmir’de Davavekili Sait
83-Şamlı Ahmet Nuri

POLİSLER
84-İstanbul Polis Müdürü Tahsin
85-İstanbul Polis Müdür Muvini Kemal
86-Emniyet Genel Müdür Muavini Ispartalı Kemal
87-İstanbul Polis Müdüriyeti Başmemuru Hafız Sait
88-İstanbul Polis Müdüriyeti Şube Müdürü Şeref
89-Arnavutköy Merkez Memuru Hacı Kemal
90-Polis Başmemurlarından Namık
91-Şişli Komiseri Nedim
92-Edirne Polis Müdürü Fuat
93-Adana Polis Müdürü Yolgeçenli Yusuf
94-Unkapanı Merkez Memuru Sakallı Celil
95-Büyükdere Merkez Memuru Mazlum
96-Beyoğlu İkinci Komiseri Fuat
GAZETECİLER
97-Serbesti Gazetesi Sahibi Mevlanzade Rıfat
98-Türkçe İstanbul Gazetesi sahi Sait Molla
99-İzmir’de Müsavat Gazetesi sahibi Hafız İsmail
100-Aydede Gazetesi sahibi ve PTT Genel Müdürü Refik Halit
102-Teemin veHakikat Gazetesi sahibi Neyir Mustafa
103-Köylü Gazetesi yazarı Ferit
104-Alemdar Gazetesi sahibi Refi Cevat
105-Alemdar Gazetesi sahibi Pehlivan Kadri
106-Adana’da Ferda Gazetesi saibi Fanizade Ali İlmi
107-İrşat Gazetesi sahiplerinden Trabzonlu Ömer Fevzi
108-Halep’te Doğru Yol Gazetesi sahibi Hasan Sadık
109-Köylü Gazetesi sahibi İzmirli Refet

ÖTEKİ KİŞİLER
110-Tarsuslu Kamil Paşazade Selami
111-Tarsuslu Kamil Paşazade Kemal
112-Süleymaniyeli Kürt Hakkı
113-Mustafa Sabri’nin oğlu İbrahim Sabri
114-Fabrikatör Bursalı Cemil
115-İngiliz Casusu Çerkez Ragıp
116-Fransız zabitliği yapan Haçinli Kazak Hasan
117-Eşkıya Reisi Süngülü Dvut
118-Binbaşı Çerkez Bekir
119-Bursalı Necip
120-İzmir Umuru İslamiye Müfettişi Ahmet Hulusi
121-Uşak’ta Madanoğlu Mustafa
122-Gönenli Yusufoğlu Remz
123-Gönenli Hacı Kasımoğlu Zühtü
124-Gönenli Karagözün Şakir
125-Gönenli Mehmetoğlu Koç Ali
126-Gönenli Aziz
127-Gönenli Ahmetoğlu Osman
128-Susurluk’tan Süleymanoğlu İzzet
129-Gönenli Hüseyinoğlu Kazım
130-Gönenli Arap Mahmut
131-Gönenli Gardiyan Yusuf
132-Gşnnli Ömeroğlu Eyup
133-Gönenli İbrahim Çavuş
134-Göneli İbrahim Çavuş
135-Gönenli İdris
136-Manyaslı Kurhoğlu İsmai
137-Gönenli Hacıoğlu İshk
138-Yusufoğlu İshak
139-Manyas’tan Ali Beyoğlu Sabit
140-Gşnenli Velioğlu Selim
141-Gönenli Mehmetoğlu Osman
142-Manyaslı Kadiroğlu Kamil
143-Gşnenli Hüsyinoğlu Galşp
144-Manyaslı Saitoğlu Salih
145-Manyaslı İsmail
146-Gönenli Abdullahoğlu Deli Kasım
147-Gönenli Hasan Onbaşıoğlu Kemal
148- Manyaslı Kadiroğlu Kazım Efe
149-Gönenli Pallçoğlu Kema
150-Gönenli Tuğoğlu Mehmet

Kaynak:150’LİKLER-İlhami SOYSAL

Mehmet DEMİRAĞ

1,Nisan,2009
ı